નબળી દૃષ્ટિના કારણોઃ બદલાયેલી જીવનશૈલીના કારણે હવે નાની ઉંમરે આંખો નબળી પડવા લાગે છે. ઓછી દ્રષ્ટિનું કારણ ઘણીવાર અવગણવામાં આવે છે. ડાયાબિટીસને કારણે આંખો નબળી પડી જાય છે, પરંતુ આવી ઘણી મોટી બીમારીઓ છે જેના પ્રારંભિક સંકેતોમાં દ્રષ્ટિમાં ઘટાડો પણ સામેલ છે.
નબળી દૃષ્ટિના કારણોઃ આજકાલ નાની ઉંમરે આંખો પર ચશ્મા પહેરવાનું સામાન્ય બની ગયું છે. બદલાયેલી જીવનશૈલી સામાન્ય રીતે આનું કારણ છે. જો કે, કેટલીકવાર દ્રષ્ટિનું નબળું પડવું એ કોઈ મોટા રોગનું પ્રારંભિક સંકેત પણ હોઈ શકે છે. આ જાણીને તમે ચોંકી જશો, પરંતુ આ હકીકત છે. મોટાભાગના લોકો જાણે છે કે ડાયાબિટીસને કારણે આંખોની રોશની નબળી પડી જાય છે, પરંતુ આ સિવાય પણ અન્ય ઘણી મોટી બીમારીઓ છે જેના શરૂઆતના લક્ષણોમાં આંખોની રોશની નબળી પડવી સામેલ છે. આવી સ્થિતિમાં, જ્યારે આંખો નબળી હોય ત્યારે તેમને અવગણવું ક્યારેક ભારે પડી શકે છે.
ઘણા લોકોને થોડી ક્ષણો માટે આંખોમાં ઝાંખપ આવવા લાગે છે, આ કોઈ ગંભીર બીમારીની નિશાની પણ હોઈ શકે છે. ચશ્મા પહેરનારા લોકો સાથે પણ આવું જ થઈ શકે છે. ઇન્દોર આરોગ્ય વિભાગના સિવિલ સર્જન અને વરિષ્ઠ નેત્ર ચિકિત્સક ડૉ. પ્રદીપ ગોયલના જણાવ્યા અનુસાર, આંખોમાં ઝાંખા પડવા અથવા નબળાઈને હળવાશથી ન લેવી જોઈએ. આ ઘણા રોગોનું પ્રારંભિક લક્ષણ હોઈ શકે છે.
આ રોગોમાં આંખ નબળી પડી જાય છે:
ડાયાબિટીસ – ડાયાબિટીસ એ એક રોગ છે જે શરીરના ઘણા ભાગોને અસર કરે છે. જેના કારણે આંખો પણ નબળી થવા લાગે છે. પ્રકાર 1 અને પ્રકાર 2 ના દર્દીઓની આંખો નબળી હોય છે અને કેટલીકવાર અસ્પષ્ટ દ્રષ્ટિની સમસ્યા ચાલુ રહે છે. લોહીમાં શુગર વધી જવાને કારણે રેટિનામાં રહેલી રક્તવાહિનીઓને નુકસાન થાય છે અને તેનાથી આંખોની રોશની ઓછી થાય છે.
બ્લડ પ્રેશર – આજકાલ બ્લડ પ્રેશર એક સામાન્ય રોગ તરીકે જોવામાં આવે છે. પરંતુ ક્યારેક તે જીવલેણ પણ સાબિત થાય છે. બ્લડ પ્રેશર નિયંત્રણના અભાવને કારણે, તેની અસર આંખની જગ્યા પર પણ જોવા મળે છે. આવી સ્થિતિમાં જો આંખો ઝડપથી નબળી પડી જાય અથવા ક્યારેક ઝાંખપ દેખાય તો બ્લડપ્રેશર પણ તપાસવું જોઈએ.
સ્વાયત્ત રોગો – સામાન્ય રીતે લોકો સમજે છે કે ડાયાબિટીસને કારણે આંખોની રોશની નબળી છે પરંતુ એવું બિલકુલ નથી. આનું કારણ રુમેટોઈડ આર્થરાઈટીસ, મલ્ટીપલ સ્ક્લેરોસિસ, ઈન્ફ્લેમેટરી બોવેલ ડિસીઝ વગેરે જેવા ઘણા સ્વાયત્ત રોગો પણ હોઈ શકે છે.
કોમ્પ્યુટર વિઝન સિન્ડ્રોમ – મોબાઈલ, લેપટોપ પર સતત કામ કરવાને કારણે આંખોમાં ઝાંખપ આવવી, નબળાઈ આવવા લાગે છે. પાછળથી, તે કમ્પ્યુટર વિઝન સિન્ડ્રોમ રોગનું કારણ બની શકે છે. આ ઉપરાંત, કોવિડ પછીની આડઅસરો પણ આંખોના અચાનક નબળા થવાનું કારણ હોઈ શકે છે.
થાઈરોઈડ – ડાયાબિટીસની જેમ થાઈરોઈડમાં પણ ગ્લુકોમાની સમસ્યા છે. આની સીધી અસર આંખોની રોશની પર પડે છે. થાઇરોઇડ રોગના પ્રારંભિક લક્ષણોમાંનું એક અસ્પષ્ટ દ્રષ્ટિ છે.
બ્રેઈન સ્ટ્રોક – ક્યારેક બ્રેઈન સ્ટ્રોકને કારણે આપણી દૃષ્ટિ પણ નબળી અથવા બગડી શકે છે. ક્યારેક બ્રેઈન સ્ટ્રોક આવે તે પહેલા જ આંખોમાં ઝાંખપ આવી શકે છે. આવી સ્થિતિમાં આંખોની નબળાઈને નજરઅંદાજ કરવી યોગ્ય નથી.
કેન્સર – શરીરના અન્ય ભાગોની જેમ આંખનું કેન્સર પણ થાય છે. આંખના કેન્સરના કિસ્સામાં, તેના ખૂબ જ શરૂઆતના લક્ષણોમાં ઘટાડો થાય છે અને દ્રષ્ટિની ઝાંખી થાય છે. આવી સ્થિતિમાં જો આંખોની રોશની નબળી હોય તો ડોક્ટરની સલાહ લેવી જોઈએ.
આંખનો ચેપ – આપણી આંખો નબળી પડી જવાને કારણે અથવા અચાનક ઝાંખી પડી જવાને કારણે ક્યારેક આંખમાં ઈન્ફેક્શન પણ થઈ શકે છે. ચેપને કારણે કોર્નિયા અસરગ્રસ્ત છે. કેટલીકવાર તે ખૂબ જ નુકસાનકારક હોય છે.
વિટામીન A ની ઉણપ – આંખોની નબળાઈનું મુખ્ય કારણ આપણા શરીરમાં વિટામિન A ની ઉણપ પણ છે. વિટામિન એ રોગપ્રતિકારક તંત્રના કાર્યને સુધારવામાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવે છે. આવી સ્થિતિમાં વિટામીન Aની ઉણપ પણ આંખોની નબળાઈનું કારણ બની શકે છે.
આંખોને સ્વસ્થ રાખવા માટે આ બાબતોનું ધ્યાન રાખો:
દ્રષ્ટિ ગુમાવવાના કિસ્સામાં, વ્યક્તિએ તબીબી સલાહ મેળવવામાં બેદરકારી ન રાખવી જોઈએ. ડો.પ્રદીપ ગોયલના મતે નાની-નાની બાબતોનું ધ્યાન રાખીને આપણે આપણી આંખોનું સ્વાસ્થ્ય જાળવી શકીએ છીએ. ડાયાબિટીસના દર્દીઓએ શુગરને હંમેશા કંટ્રોલમાં રાખવી જોઈએ. આ સાથે બ્લડ પ્રેશરને નિયંત્રણમાં રાખો. દિવસભર પૂરતા પ્રમાણમાં પાણી પીવું જોઈએ અને લેપટોપ કે મોબાઈલ પર કામ કરતી વખતે નંબર ચશ્મા ન હોય તો પણ નંબર વગરના ચશ્મા રાખવા જોઈએ. આ સાથે દર 6 મહિને આંખની તપાસ કરાવવી જોઈએ.